Uważni czytelnicy bloga, zauważyli, że zniknąłem z pisaniem tak mniej więcej we wtorek wieczorem tydzień temu. Czas więc nadrobić zaległości i opisać co działo się w ostatnie chwile mojego pobytu w Rwandzie. Tym bardziej, że pamięć moja już nie ta co kiedyś, więc im szybciej to opiszę, tym lepiej dla wszystkich. Zaczynamy od środy.
Na środę plany były trzy. Pierwszy to wyjazd do Kigali po resztę zakupów z Waszych składek. Drugi to odwiedzenie Nelly w jej szkole i ostateczne pożegnanie się z nią, co na pewno nie będzie łatwe. Trzeci – o czym uprzedzili mnie inni – to mała jakby imprezka wieczorem organizowana przez Rwandyjczyków dla mnie z okazji mojego wyjazdu.
Dzień wcześniej Paula zapytałem o której pojedziemy po rzutnik. Powiedziałem, że chcę jechać jak najwcześniej, bo spraw do załatwienia w samym Kigali jak i po powrocie jest trochę i nie chcę robić wszystkiego na ostatnią chwilę. Paul powiedział, że możemy jechać o dziewiątej, bo musi rano skoczyć do banku po obiecane 150 tysięcy franków na dokładkę do zakupów i od razu wiedziałem, że zarówno pytanie o czas jak i odpowiedź były idiotyczne.
Miałem zamiar nie jeść śniadania, więc zjawiłem się w telecentrum na dziesięć minut przed planowanym wyjazdem. Na pytanie czy jedziemy, Paul powiedział, że jeszcze nie. Nie był jeszcze w banku, a do banku nie pójdzie bez śniadania, na które teraz czeka. W kulturze Rwandy nie wolno nic robić przed śniadaniem – tak przynajmniej tłumaczył. No więc i ja sobie zamówiłem kolejną jajecznicę.
Ślamazarność Paula jednak zaczęła mnie już powoli dobijać. Jego jajecznica dotarła do niego o wiele wcześniej niż moja, tymczasem wciąż ją jadł, gdy ja już dawno miałem pusty talerz. Potem powoli zebrał się i gdzieś pojechał; mam nadzieję, że do banku. Nie było go długo, była już 10.30 i zaczynała mnie powoli krew zalewać.
Pomyślałem, że się nie dam. Łaski bez. To w końcu Paulowi, a nie mi powinno zależeć na kupieniu tego rzutnika, a ja nie będę tracił ostatniego dnia pobytu na łaskawe czekanie na niego. Akurat zadzwonił Robert, że jest wolny, że jest w okolicy przystanku busów i możemy jechać. No więc powiedziałem, że jedziemy. Paula nie miałem zamiaru o tym informować, jeśli rzutnik go faktycznie interesuje, to znajdzie nas w Kigali.
Pojechaliśmy. Wysłałem zaległe pocztówki i wzięliśmy się za zakupy. Nie jest łatwe wydawanie tak dużej ilości pieniędzy. Odwiedziliśmy taki całkiem spory sklep, gdzie kupiłem klocki (dużo klocków, chyba z 6 opakowań) i całkiem sporo książek do angielskiego, w tym i słowniki. Nie było szachów, więc kolejny raz wybraliśmy się do Nakumattu. Tam je już znaleźliśmy. Zaszliśmy też do tej księgarni, gdzie widziałem ten świetny segregator z instrukacjami do obsługi komputerów, tyle, że prawie za 200 dolarów. Kobieta powiedziała, że szef jednak nie obniżył ceny. No więc dokupiłem tylko kilka książek dla dzieci, a segregator postanowiłem póki co sobie darować.
Około południa zadzwonił do mnie Paul zdziwiony, że nie może mnie znaleźć w telecentrum. A więc właśnie wrócił z banku. Czyli od 9.00 czekałbym na niego trzy godziny. Powiedziałem gdzie jestem i jak chce może przyjechać to pójdziemy po rzutnik. Po kolejnej godzinie znów się zjawił.
Po kolejnej godzinie jechaliśmy już z Paulem do sklepu po rzutnik. Sprzedawca był inny niż ostatnio, co postanowiłem wykorzystać do kolejnych negocjacji ceny. Zerknąłem na ostatnie ustalenia. Rzutnik z 800 tysięcy stargowaliśmy do 728, a UPS miał być w cenie 75000. Na pytanie sprzedawcy o ustalenia zażartowałem, że wprawdzie padły już ceny, ale ustaliliśmy, że będą one nadal negocjowane. I powiedziałem: rzutnik za 710, a UPS za 70. Zobaczymy co on na to.
A on na to, że UPS już bardziej przecenić nie może, ale co powiem na rzutnik za 700. Nie dałem po sobie poznać, że właśnie udało się cenę rzutnika obniżyć o sto tysięcy (200 USD, czyli około 500 złotych) i bez entuzjazmu powiedziałem, że może być.
No to świetnie. To teraz musimy tylko zaczekać, mówi sprzedawca. Bo co prawda rzutnik jest na miejscu, ale UPS muszą dowieźć w godzinę z magazynu. Tu już się włączył Paul i mówi, że nie mamy czasu czekać (no proszę…). I że on zna sklep, w którym i UPS i rzutnik jest w tej samej cenie, co wynegocjowaliśmy i oba są dostępne od ręki.
Pytam Paula czy mówi poważnie, a on potwierdza. I dodaje, że „dowieść z magazynu w godzinę” oznacza, że UPS nie mają i teraz ktoś będzie latał po innych sklepach i szukał gdzie może go dostać jeszcze taniej, by nam sprzedać. No to ustaliliśmy ze sprzedawcą, że jak coś wrócimy po ten rzutnik, a UPS sami poszukamy. I pojechaliśmy w trójkę (to znaczy ja, Paul i Robert, który w całej opowieści siedzi jakoś wyjątkowo cicho).
I faktycznie, w kolejnym sklepie było nawet lepiej. Nie wiem czy Paul blefował, czy mówił prawdę, ale powiedział do sprzedawcy, że wczoraj z jego kolegą ustalił, że kupi tu rzutnik za 700 tysięcy, co sprzedawca potwierdził. Model ten sam. Za to UPS kosztował nie 70 a 50, czyli znów taniej. I wszystko na miejscu.
Tyle, że rzutnik tutaj miał gwarancję na 6 miesięcy, a w poprzednim sklepie na pół roku. Zatem może by tak tutaj UPS, a tam rzutnik? Poprosiłem Roberta by zadzwonił do sklepu, z którego wyszliśmy i upewnił się co do długości gwarancji.
Długość gwarancji się zgadza, rok. Ale cena wynosi już 750000. Robert powiedział, że to normalne w tutejszej kulturze. Sprzedawca obniży ci cenę nawet bardzo. Ale wyjście ze sklepu traktuje jako potwarz i nawet jeśli miałby rzutnika nie sprzedać, to na pewno nie da ci znów tej samej oferty.
No więc ok, wszystko kupiliśmy w tym drugim sklepie, niestety z krótszą gwarancją. Paul dorzucił zgodnie z obietnicą swoje 150 tysięcy.
Rozstaliśmy się, a ja poszedłem na kolejne zakupy. Miałem wciąż w kieszeni około 500 tysięcy franków, więc postanowiłem sobie, że mogę sobie pozwolić na nieco rozrzutności. Dokupiłem więcej zabawek, teraz już nawet taki droższych, dokupiłem o wiele więcej książek dla dzieci i do języka angielskiego. Pozwoliłem sobie nawet na ten drogi segregator. Bo nawet po jego zakupie zostawało mi nadal bardzo dużo pieniędzy.
Zaczął padać deszcz więc miałem chwilę na zatrzymanie się w sklepie i pomyślenie co tu robić z tymi pieniędzmi. Przypomniałem sobie o brakującym telefonie u Scholi, o którym wspomniałem organizując zbiórkę. Stwierdziłem jednak, że to jednak dość drogi prezent i nie wiem, czy do końca słuszny.
Wcześniej próbowaliśmy wywołać z Robertem zdjęcia, ale okazało się, że cena to jednak nie 80 a 500 franków za sztukę. Dolar za zdjęcie to trochę dużo. Jeden z czytelników bloga zaoferował mi już wcześniej, że może te zdjęcia wywołać w Polsce po kosztach i potem je wyślemy. Zatem chyba wiedziałem na co przeznaczę pozostałe pieniądze. Poszedłem do kantoru i za franki dostałem jeśli dobrze pamiętam 245 euro. Właściwie zdecydowanie za dużo jak na wywołanie zdjęć, ale pomyślałem, że razem z Wami ustalimy co zrobimy z resztą pieniędzy już w Polsce. Bo naprawdę nie wiedziałem co jeszcze mogę kupić.
* * *
Do Nyamata dotarłem przed samym zmierzchem, więc pierwsze gdzie się udałem z wszystkimi tobołami, to była szkoła Nelly. Tam jednak strażnik na mój widok powiedział mi po francusku, że Nelly w szkole nie ma i że nie wie gdzie może być.
Byłem jednak podejrzliwy. Nie opowiadałem Wam jeszcze, ale szkoła Nelly to dość mocno „więzienne” miejsce. Nelly nie może jej właściwie opuszczać i nie może zbyt często przyjmować gości. Ostatni raz odwiedziłem ją w niedzielę. Siedzieliśmy na środku placu (wizyty muszą być cały czas pod okiem strażnika) gdy nagle Nelly bardzo się zdenerwowała. W bramie szkoły pojawił się bowiem dyrektor. Grzecznie, ale stanowczo zostałem ze szkoły wyproszony, a Nelly z miną zbesztanego uczniaka pomaszerowała za dyrektorem. Powiedziałem jej tylko szybko, że w środę odwiedzę ją ostatni raz by się pożegnać.
No i właśnie była środa, a strażnik – choć poprzednimi razami musiał nieźle się ludzi dopytywać gdzie jest Nelly – tym razem od razu był pewien, że jej nie ma. Nie wyglądało to dla mnie szczerze, raczej podejrzewałem, że w tajemniczym zniknięciu, a właściwie ukryciu jej przede mną maczał palce dyrektor. Zacząłem więc tłumaczyć na ile potrafiłem po francusku, że właśnie jadę do Polski i chciałem z nią ostatni raz się pożegnać i niech mi dadzą na to szansę. Poprosiłem nawet o zabranie mnie do dyrektora szkoły, aby jemu wszystko wytłumaczyć, ale strażnik twierdził, że dyrektora też nie ma.
Przez bramę zauważyłem jednak przechodzącego ulicą znajomego Alojza. Poprosiłem by wytłumaczył strażnikowi w kinyarwanda o co chodzi. Porozmawiali sobie i Alojz powiedział, że nic się robić nie da. Dziś był ostatni dzień szkoły (faktycznie o tym zapomniałem), dwie godziny temu skończyły się ostatnie egzaminy i szkoła jest teraz zupełnie pusta. Uczniowie pojechali do domów i Nelly zapewne była już w Kigali.
A zatem nie zdążyłem się pożegnać. Było mi strasznie smutno. Byłem wściekły na Paula za przetrzymanie mnie rano i byłem wściekły na deszcz za przetrzymanie mnie po południu. Tyle spraw do załatwienia w ostatnie chwile pobytu, a w Rwandzie wciąż to samo: czekanie.
* * *
Poszedłem z wszystkimi zakupami prosto do telecentrum. Nie miałem po co iść do domu, a poza tym było już prawie ciemno. Wieczorem miało być to spotkanie pożegnalne.
Zacząłem rozdawać – tym razem już bez wielkiej pompy – zakupione rzeczy. Rodzice dostali kolejne zabawki, osoby, które do tej pory nie dostali zupełnie nic – Maombi, Olivier i parę innych – dostali książki i słowniki. Powstrzymał mnie jednak Robert i powiedział, że lepiej będzie jak zostawię to na oficjalne spotkanie pracowników telecentrum ze mną. W bungalow trwało jednak organizacyjne spotkanie Paula z weselnymi gośćmi, więc póki co musieliśmy czekać. Kolejny raz czekać.
Wyciągnąłem więc jedynie szachy i zacząłem uczyć Roberta jak się w nie gra. Czasu już było mało. Na szczęście w szachach była instrukcja i Robert mówił, że wraz z nią będzie uczyć dzieciaki w szkole.
Cały czas próbowałem dodzwonić się do Nelly i dowiedzieć się od ludzi, czy ktoś jej nie widział. Telefon był jednak wyłączony, a i nikt jej nie widział. Robert tylko powiedział, że faktycznie Nelly chodziła całe popołudnie po mieście. Dobiło mnie to trochę, bo wyobraziłem sobie, że szukała mnie. Że pamiętała, że obiecałem jej z nią się pożegnać, a tymczasem zapomniałem o niej. Więc wsiadła w bus i pojechała do Kigali, zapamiętując mnie jako dupka, który nie dotrzymuje słów.
* * *
Chciałem w tym miejscu umieścić opis jak narastała we mnie po raz milionowy frustracja spowodowana czekaniem. Powstrzymam się jednak i tylko niby mimochodem wspomnę, że czekałem na zebranie się ludzi od osiemnastej do dwudziestej drugiej.
* * *
Pamiętacie opis urodzin Pacifique z początku mojego pobytu w Rwandzie? Zatem to spotkanie było do tamtej uroczystości wyjątkowo podobne. Tyle, że tym razem to ja byłem pępkiem świata i to mi bito słowne pokłony.
Każdy po kolei wstawał i mówił coś dobrego o mnie. Jakieś dobre wspomnienie, lub inne ciepłe wspomnienia. Po tym wręczał mi prezent.
Prezenty były różne, w zależności od zamożności ofiarodawcy i naprawdę z wszystkich jestem dumny. Barmani i ludzie z kuchni w większości dali mi laurki. Były też paczki herbaty. Brzmi może śmiesznie, ale weźcie po uwagę, że prezenty dostawałem od ludzi zarabiających około 50 złotych miesięcznie. Laurki stoją teraz u mnie na półce, a herbat póki co nie otwieram. Poczekam z nimi aż wspomnienia Rwandy zaczną przygasać.
Kadra zarządzająca rozwiązała mój problem braku pieniędzy na oficjalne pamiątki z Rwandy. Kupili mi właśnie tradycyjne rękodzieła, jakie turyści kupują w Rwandzie i zabierają do Europy. Tak więc mam teraz nawet więcej niż sam bym sobie kupił. Mam kilka koszy agaseke, mam półmiski, drewniane obrazki i figurki. Paul kupił ponadto prezenty, o które poprosił abym wręczył dla Krysi i Pawła.
Wyjątkowa była moja ulubiona Schola. Wręczyła mi prezent i poprosiła abym nie otwierał go przy innych.
Potem był czas na moje przemówienie i ostateczne rozdanie tego, co mi z zakupów jeszcze zostało. Zatrzymałem jednak wciąż trzy książki dla Nelly.
* * *
Wróciłem do domu i było jeszcze bardziej smutno. Nelly się nie odnalazła (miałem nawet cichą nadzieję, że to miała być specjalna niespodzianka i Nelly zjawi się na spotkaniu, ale niestety nie), dochodziła północ, a ja musiałem wziąć się za pakowanie. Pojawił się problem, bo dostałem sporo koszy, które trzeba było upchnąć do wyładowanej już do oporu walizki.
Wyrzuciłem więc z niej wszystkie porwane ubrania. Tak pozbyłem się trzech par spodni i kilku koszulek. Wyrzuciłem kapcie, nowe sobie kupię w Polsce. Nie zgodziłem się na zostawienie sandałów. Kupiłem je przed wyjazdem i teraz były strasznie zniszczone (przez cały czas pobytu tylko raz założyłem pełne buty) i na pewno ich nie będę już nosił. Ale to pamiątka. Zniszczone, z pękniętymi podeszwami, ale przede wszystkimi całe umazane czerwonym błotem.
Zostawiłem piankę do golenia i wiele innych niepotrzebnych – przynajmniej przez jakiś czas – rzeczy. Chłopakowi który mieszka z Samuelem zostawiłem moją harmonijkę ustną. Tak jak wcześniej zaplanowałem, Innocentowi i Agathe zostawiłem modem. Zostawiłem też swoją latarkę. Czas więc było się pakować.
Przypomniałem sobie o prezencie od Scholi. Otworzyłem paczkę i aż musiałem zatrzasnąć drzwi żeby nikt mnie nie widział, bo poczułem, że się rozbeczę.
To nie było nic wielkiego. W paczce było zdjęcie Scholi, była paczka gum do żucia i dwa kawowe cukierki. Było jedno zielone jabłko i koszulka polo.
I poczułem się jak kawał gnoja. Jeszcze kilka godzin temu zdecydowałem, że telefon dla Scholi to zbyt drogi prezent. Tymczasem ona oddaje mi swoje wywołane zdjęcie, kupuje mi słodycze i kupuje europejskie jabłko, które tu kosztuje tyle, co w Europie ananas. I kupuje nową koszulkę z metką. Schola zarabia 20 euro miesięcznie, utrzymuje z tych pieniędzy siebie i dwóch synków – trzyletniego i czteromiesięcznego. A ja mając 240 euro w kieszeni, z którymi nie wiem co zrobić decyduję, że nie kupię jej telefonu.
Mam nadzieję, że wybaczycie mi, ale złamałem w tym momencie wszelkie zasady. W tej samej chwili postanowiłem, że jutro Schola dostanie ode mnie (od Was) sto euro, za które poproszę, aby kupiła sobie telefon. Było już niestety za późno, bym inaczej odkręcił swój błąd. Nie zdążyłbym kupić telefonu sam, ale nie mogłem też nie zrobić nic.
Tak. Dając pieniądze podleczyłem swoje sumienie.
* * *
Przed pójściem spać Agathe powiedziała mi, że widziała Nelly. Nelly nocuje u jej znajomych w Nyamata i jutro będzie jeszcze szansa się z nią zobaczyć.
Konrad jest w Rwandzie 